“Üretimde Sessiz Tehdit: Edge Crack Problemlerine Mühendislik Yaklaşımı”

Sac metal şekillendirme işlemlerinde üretim hatalarından biri olan kenar çatlakları (Edge Crack), genellikle kenar bölgelerde meydana gelen lokal yırtılmalar şeklinde karşımıza çıkar. Bu sorun, özellikle yüksek mukavemetli çelikler (AHSS) ve ileri alüminyum alaşımlarında yaygın görülür ve üretim hattında ciddi kayıplara neden olabilir.

Edge Crack ve Yırtılma Nedir?

Edge crack; şekillendirme sırasında flanş bölgelerinde veya kesilmiş kenarlarda oluşan çatlak ve yırtılma problemidir. Bu durum, malzemenin şekillendirme sırasında çekme kuvvetlerine dayanamayarak lokal olarak kopması ile meydana gelir. Özellikle kesim kalitesi zayıf olan malzemelerde bu risk artar.

Edge Crack Problemi: Nedir?

Kenar çatlakları, özellikle yüksek dayanımlı saclarda; şekillendirme sırasında kenarlarda oluşan beklenmedik çatlaklar olarak tanımlanır. Bu problemler; ürün kalitesini düşürür, proses duruşlarına yol açar ve maliyetleri artırır.

Problemin Nedenleri

• Malzeme Dayanımı:
  Kesim kenarlarında lokal zayıflıklar yırtılma eğilimini artırır.
• Kesim Kalitesi:
  Pürüzlü, hasarlı kenarlar şekillendirme sırasında yırtılmayı kolaylaştırır.
• Proses Parametreleri:
  Yüksek hızda veya uygunsuz gerinim yollarında yapılan işlemler çatlak riskini yükseltir.
• Malzeme Özellikleri:
  Anizotropi, uzama kapasitesi ve n değeri kenar yırtılmalarında belirleyici rol oynar.

Analiz & Simülasyonun Rolü

Kenar çatlakları çoğunlukla malzeme akışındaki lokal gerilim birikimiyle ilişkilidir. FLC, edge crack simülasyonları ve kesme analizleri sayesinde potansiyel riskler üretim öncesinde tespit edilir.

Dijital Tespit Yöntemleri

CAE yazılımları (AutoForm, PAM-STAMP vb.):

• Kenar gerinimlerini analiz eder,
• Risk bölgelerini renklendirerek erken uyarı sağlar.

Mühendislik Yaklaşımı

Edge crack riskini azaltmak için malzeme seçimi, proses parametreleri ve kalıp geometrisi gibi pek çok faktör mühendislik bakış açısıyla analiz edilmelidir. Ana stratejiler:

• Kesim kalitesi ve pürüz kontrolü
• Uygun kesme boşluğu ve bıçak tasarımı
• Proses sırasındaki çekme-baskı oranlarının optimize edilmesi

Önleme Yöntemleri

Malzeme kenar kalitesini artırmak için ekstra trimming (kesim sonrası iyileştirme).

Kritik bölgelerde lokal radyüs artırımı.

Malzeme mukavemetine uygun pres parametrelerinin yeniden düzenlenmesi.

Kesim Kalitesini İyileştirme; Optimum kesim parametreleriyle temiz ve düzgün kenarlar oluşturmak.

Kalıp ve Proses Tasarımı; Kenar bölgesinde gerilimi azaltacak şekilde tasarım ve mühendislik çözümleri geliştirmek.

Edge Crack’in Önemi

Kenar yırtılmaları;

• Üretim firelerini artırır,
• Ürün kalitesini düşürür,
• Kalıp aşınmasına yol açabilir.

Bu nedenle erken teşhis ve çözüm geliştirme, kalite ve maliyet açısından büyük önem taşır.

Mühendislik Katkısı

Edge crack problemi, küçük bir detay gibi görünse de; üretimde büyük aksamalara sebep olabilir. Bu nedenle; tasarım, proses ve analiz ekiplerinin birlikte hareket etmesi, uzun vadede çözüm süreçlerinin başarıya ulaşmasını sağlayan kritik mühendislik ortaklığıdır.”

---

Kaynaklar

• ISO 16630: Sac Metal – Delik Genişletme Testi
• AutoForm Documentation: Edge Crack and Fracture Analysis
• “Investigation of Edge Crack Formation in AHSS”, Journal of Materials Processing
• SSAB: Yüksek Mukavemetli Çeliklerde Kenar Dayanımı Raporu

---

👉 #edgecrack #fracture #sheetmetal #stamping #forming #dieprocess #engineering #simulation #autoform #AHSS #manufacturing #dieengineering